بانوان موسس کتابخانه صدف

برای رسیدن به نتایج بزرگ لازم نیست حتما کار‌های بزرگی انجام دهیم بلکه گاهی با یک اقدام کوچک می‌توان گامی بزرگ در راستای تحولی عمیق برداشت. یکی از این عرصه‌های تأثیرگذار بخش فرهنگی است که در آن هر گام کوچکی می‌تواند در درازمدت به پیمودن مسیر‌های طولانی و مهمی منجر شود.

در کنار کم توجهی‌هایی که به فرهنگ جامعه شده، افرادی هم هستند که خیرخواهانه پا در این عرصه می‌گذارند و با دغدغه ارتقای آن، قصد دارند مطالعه کتاب را در بین مردم رواج دهند چرا که کتاب و سرانه کتاب‌خوانی، ارتباط مستقیمی با فرهنگ هر کشوری دارد و هرچه سرانه مطالعه کتاب در کشوری بالاتر باشد به لحاظ فرهنگی مردم آن جامعه در سطح بالاتری خواهند بود.

شاید بتوان ناهید لاله‌زاری و ریحانه ماه‌فر، از ساکنان منطقه ۱۱، را  جزو افرادی قرار داد که دغدغه ارتقای فرهنگی دارند و با این هدف، کتابخانه کوچک خودشان را در معرض استفاده عموم قرار داده‌اند تا کتاب‌ها در گردش باشد و دیگر شهروندان هم بتوانند از آن‌ها استفاده کنند.

این کار هیچ نفع اقتصادی برای آن‌ها ندارد حتی چه بسا بعضی کتاب‌هایشان گم شود یا آسیب ببیند، اما عشق به اینکه با مطالعه کتاب‌ها، اندیشه‌ای زنده یا پویاتر شود، آن‌ها را در این مسیر قرار داده  است.

استقبال خیر محله از انجام کار فرهنگی 

آدرس را جویا شدیم و به محله صدف رفتیم. این مکان متعلق به یک فرد خیر است که طبقه زیر پیلوت ساختمان چهار طبقه‌اش را وقف حضرت رقیه (س) کرده است و به مناسبت‌های مختلف در آن مراسم مذهبی برگزار می‌شود.

از اهالی محل هم هرکس بخواهد مراسمی بگیرد که خودش جا نداشته باشد می‌تواند به صورت رایگان از این فضا استفاده کند. ناهید لاله‌زاری و ریحانه ماه‌فر که می‌دانستند چنین مکانی در محله‌شان است روزی سراغ خانم مادرشاهیان، مالک ساختمان، می‌روند و به او می‌گویند دنبال مکانی هستند که بتوانند از آن به عنوان کتابخانه استفاده کنند.

مادرشاهیان که می‌بیند پای کار فرهنگی در میان است، استقبال می‌کند و اجازه می‌دهد چند روز در هفته از این فضا استفاده کنند. در نهایت تصمیم بر آن می‌شود که روز‌های سه‌شنبه و پنج‌شنبه هر هفته، صبح و عصر، فضا در اختیار کتابخانه باشد.

لاله‌زاری و ماه‌فر که از مکان خیالشان راحت می‌شود چند قفسه کتاب می‌آورند و کتاب‌هایشان را در آن می‌چینند.

ماه‌فر درباره اینکه چطور چنین ایده‌ای به ذهنشان رسید، می‌گوید: در تلگرام عضو گروهی بودم که در آن هر هفته حدود ۳ کتاب معرفی می‌شد و افرادی که کتاب‌ها را خوانده بودند آن‌ها را به یکدیگر معرفی می‌کردند. در همین گروه با «مقرکتاب» و نحوه فعالیت آن آشنا شدم.

او توضیح می‌دهد: در «مقرکتاب» افرادی هستند که نذر فرهنگی کرده و درصدی از هزینه کتاب را تقبل می‌کنند، بدین وسیله فروشنده می‌تواند کتاب را به عنوان مثال با ۳۰ درصد تخفیف در اختیار علاقه‌مندان قرار دهد. همچنین آن‌ها کتاب‌ها را به صورت امانت در اختیار افراد علاقه‌مند قرار می‌دهند و هر فرد بعد از این که کتاب را خواند می‌تواند آن‌ها را برگرداند و کتاب‌های جدید بردارد.

ماه‌فر ادامه می‌دهد: همواره دوست داشتم بتوانم یک کار فرهنگی به ویژه برای نوجوانان و جوانان انجام دهم بعد از اینکه با این گروه تلگرامی و مقر کتاب آشنا شدم دیدم با استفاده از این ظرفیت‌ها می‌توانیم در حد خودمان یک کتابخانه عمومی ایجاد و افراد را به مطالعه کتاب ترغیب کنیم.

او که خودش یک دختر نوجوان دارد، اظهار می‌کند: دخترم خیلی اهل مطالعه است و از آنجایی که کتاب‌های خوبی در اختیارش بوده همواره رغبت بیشتری به مطالعه نشان می‌دهد، اما از طرف دیگر کسانی که به کتاب‌های خوب و جذاب دسترسی ندارند نسبت به مطالعه تمایلی نشان نمی‌دهند برای همین خیلی دغدغه و علاقه داشتم که کتاب‌های خوب در دسترس دیگران به‌ویژه نوجوانان قرار گیرد. ناهید لاله‌زاری هم که چنین دیدگاهی داشت با من همراه شد و تصمیم به ایجاد این کتابخانه گرفتیم.

قرار فرهنگی

آن‌ها کتاب‌های شخصی خودشان و فرزندانشان را در یک قفسه قرار داده‌اند و برای امانت در اختیار علاقه‌مندان می‌گذارند علاوه بر این با هزینه شخصی حدود یک میلیون تومان کتاب از مقر و پاتوق کتاب خریداری کرده و در ۲ قفسه دیگر چیده‌اند.

این کتاب‌ها برای فروش هستند، اما از آنجایی که این ۲ فرد فرهنگی، دغدغه اصلی‌شان رواج کتاب‌خوانی و افزایش سرانه مطالعه است، به افراد اجازه می‌دهند در محل کتابخانه، کتاب‌های فروشی را مطالعه کنند و باز در جای خودش قرار دهند.

در این کتابخانه که از پنجم تیرماه تأسیس شده، ۲۰۰ جلد کتاب وجود دارد و جز ۱۰ هزار تومان هزینه عضویت شش ماهه، هیچ هزینه دیگری گرفته نمی‌شود. ماه‌فر می‌گوید: اگر افراد خیر حاضر به همکاری با ما باشند قصد داریم تعداد کتاب‌ها را افزایش دهیم.

همچنین در آینده کارگاه‌های فطرت شناسی و نقش زنان در گذر تاریخ را برگزار خواهیم کرد. از آنجایی که مکان این کتابخانه در نزدیکی چند مدرسه قرار دارد، او امیدوار است با شروع سال تحصیلی تعداد افراد بیشتری جذب شوند و دانش‌آموزان، حضور پررنگ‌تری داشته باشند.

این فعال فرهنگی از برگزاری پنج‌شنبه‌های دختران با پدران خبر می‌دهد و می‌افزاید: قصد داریم در آینده، ساعت‌هایی از روز‌های پنج‌شنبه را طوری برنامه‌ریزی کنیم که پدران همراه دخترانشان به کتابخانه بیایند تا بدین وسیله، یک محیط فرهنگی موجب افزایش ارتباط دختران با پدرانشان شود.

 او ادامه می‌دهد: به دخترانی که عضو این کتابخانه هستند گفته‌ایم می‌توانند قرار‌های دوستانه‌شان را در این مکان بگذارند تا بدین وسیله هم با کتاب آشنا شوند و هم بتوانیم با آن‌ها وارد صحبت شده و به تبادل اندیشه‌هایمان بپردازیم.

او از مادران می‌خواهد که آن‌ها هم ساعتی را به فرزندانشان اختصاص دهند و همراه آن‌ها به کتابخانه بیایند. ماه‌فر که متولد سال ۱۳۵۸ است و ۲ فرزند دارد که دخترش به کلاس نهم و پسرش به کلاس پنجم می‌رود، اظهار می‌کند: عمده‌ترین مراودات من با دخترم مربوط به کتاب می‌شود به گونه‌ای که وقتی کتابی را می‌خوانیم درباره بخش‌های مختلف آن با هم صحبت می‌کنیم. همچنین هزینه خرید کتاب دخترم بیشتر از هزینه خرید لباسش است.

اگر مردم لذت کتاب خواندن را حس کنند...

ماه‌فر معتقد است اگر مردم لذت کتاب خواندن را حس کنند برای آن هزینه هم خواهند کرد، بنابراین اولین کتاب‌هایی که افراد می‌خوانند بسیار مهم است چراکه اگر این کتاب‌ها جذاب باشند آن‌ها به دنبال مطالعه کتاب‌های بعدی می‌روند، اما اگر اولین کتاب‌ها جذاب و مفید نباشد، دیگر نسبت به مطالعه رغبتی نشان نمی‌دهند.

او با اشاره به اینکه افراد کتاب‌خوان، فن بیان و مهارت‌های ارتباطی بالاتری دارند، می‌افزاید: کتاب با زیبا کردن اندیشه افراد موجب زیباتر شدن رفتار آن‌ها می‌شود.

او با اشاره به علاقه نوجوانان به کتاب‌های رمان می‌گوید: کتاب‌هایی که ما در کتابخانه‌مان داریم از سوی کارشناسان مقر کتاب از قبل مطالعه و بررسی شده و به تأیید آنان رسیده است بنابراین خواندن این کتاب‌ها نه تنها تأثیر منفی بر روحیه نوجوانان ندارد بلکه حاوی نکات مثبت نیز هست.

به عقیده او برای پیشرفت فرهنگی نباید منتظر اقدامات دولت بمانیم بلکه در هر محله‌ای با کمک خیران و فعالان فرهنگی همان محل می‌توان کار‌های تأثیرگذاری انجام داد.

ماه فر ادامه می‌دهد: در هر محله‌ای، سپاه، هلال احمر، مدارس و ... ظرفیت‌های مختلفی دارند که می‌توان این ظرفیت‌ها را در اختیار خیران و فعالان فرهنگی قرار داد تا در راستای فرهنگ‌سازی از آن‌ها استفاده شود. وی تأکید می‌کند: در تمام کار‌ها به‌ویژه اقدامات فرهنگی اگر از نوجوانان و جوانان کمک گرفته شود و خود آن‌ها نقش فعال در امور داشته باشند، هم هزینه‌ها کمتر می‌شود و هم شاهد تأثیرگذاری بیشتری خواهیم بود.

قدرت آرامش بخشی کتاب

در ادامه ناهید لاله‌زاری با اشاره به اینکه نصیحت و گفتمان مستقیم تأثیر چندانی بر رفتار نوجوانان ندارد، می‌گوید: اگر والدین از ابتدا فرزندانشان را با کتاب مأنوس کنند در این سن، کتاب می‌تواند بهترین دوست نوجوان باشد و بسیاری از نکات لازم و ضروری زندگی را به آن‌ها یاد دهد.

 او با اشاره به نقش مثبت کتاب در ارتقای فکری نوجوانان و جوانان اظهار می‌کند: متأسفانه دختران جوان و نوجوان ما ارزش واقعی خود را نمی‌دانند و بیشترشان فقط دنبال تجملات، خرید لباس، آرایش و امثال این‌ها هستند، این در حالی است که اگر آن‌ها پی به ارزش واقعی خود و نقش تأثیرگذارشان ببرند، از این نگاه‌های جنسیتی دور می‌شوند و در نتیجه نه تنها آرامش بیشتری  بلکه حضور موفق و مؤثرتری در اجتماع و خانواده‌شان خواهند داشت.

به عقیده او، لباس فقط جسم فرد را زیبا می‌کند در عین حال، چون مردم این لذت را درک کرده‌اند برایش هزینه می‌کنند، اما خانواده‌ها و فرزندانشان آن‌قدر از کتاب دور هستند که لذت کتاب‌خوانی و قدرت آرامش‌بخشی آن را درک نکرده‌اند.

این در حالی است که اگر لذت کتاب‌خوانی را بچشند نه تنها برایش هزینه می‌کنند بلکه حتی از مخارج خرید لباس و کفش می‌کاهند تا بتوانند کتاب بیشتری خریداری کنند. لاله‌زاری با اشاره به اینکه کتاب روح و فکر مردم را ارتقا می‌دهد و زندگی را از حالت تکراری و بی انگیزه بودن خارج می‌کند، می‌افزاید: به مادران توصیه می‌کنم هنگامی که عصبانی و ناراحت هستند کتاب بخوانند و بعد ببینند که چقدر با این کار آرام می‌شوند.

او هدف اصلی از تأسیس کتابخانه مهربانو را جذب نوجوانان و قشر خاکستری که هنوز افکار و اعتقاداتشان شکل نگرفته، معرفی می‌کند و می‌گوید: این دختران، مادران نسل بعد و آینده‌سازان فردا هستند بنابراین اگر بتوانیم آن‌ها را با کتاب‌های خوب مأنوس کنیم چه بسا مسیر زندگی‌شان عوض شود و اهداف متعالی‌تری برای خود برگزینند.

لاله‌زاری از مادران می‌خواهد که هر چند وقت یک‌بار فرزندانشان را به کتاب‌فروشی ببرند تا بچه‌ها لذت خرید کتاب را حس کنند. همچنین پیشنهاد می‌کند که در قسمت اعلانات آپارتمان‌ها، مکانی برای گذاشتن کتاب قرار دهند.

او ادامه می‌دهد: مسئول ساختمان می‌تواند از هر واحد مبلغ کمی در حد ۵ هزار تومان دریافت و با آن، کتاب خریداری کند و در قسمت اعلانات قرار دهد تا کتاب‌ها به صورت چرخشی در اختیار واحد‌های مختلف قرار گیرد.

نیاز به واقفان فرهنگی

لاله‌زار خودش در جمع‌های فامیلی همواره کتاب همراهش می‌برد و دیگران با استقبال، آن‌ها را از او امانت می‌گیرند. این فعال فرهنگی درباره علاقه نوجوانان به فضای مجازی اظهار می‌کند: کتاب هم جذابیت‌های خاص خودش را دارد و کسی که لذت مطالعه را چشیده باشد در کنار فضای مجازی، وقتی هم برای مطالعه می‌گذارد علاوه بر این در فضای مجازی مطالب به صورت پراکنده و سطحی بیان می‌شود و چه بسا مغرضانه باشد و شبهه در ذهن نوجوان ایجاد کند، اما کتاب باعث ارتقای فکر و اندیشه می‌شود و مطالب را به صورت عمیق و ریشه‌ای بررسی می‌کند.

او خطاب به خیران و واقفان می‌گوید: رسیدگی به فقرایی که گرسنه و بدون خانه هستند در جای خود بسیار مهم و ارزشمند است، اما از خیران می‌خواهم درکنار رسیدگی به فقرای جسم، انفاق فکری و فرهنگی هم داشته باشند و با هدیه و توزیع کتاب یا تقبل قسمتی از قیمت کتاب و امثال آن، موجب پیشرفت جامعه شوند چرا که اگر فکر و اندیشه یک نفر زنده و پویا شود بر ده‌ها و صد‌ها نفر اثرگذار خواهد بود.

* این گزارش پنج شنبه، ۲۴ آبان ۹۷ در شماره ۳۰۴ شهرآرامحله منطقه ۱۱ چاپ شده است.